Het verstedelijkingsproces van de afgelopen decennia is verlopen in een duizelingwekkend tempo, vaak zonder na te denken en op niet-duurzame wijze. Dit heeft uiteraard invloed gehad op de klimaatverandering. Hoe beïnvloedt de snelle ontwikkeling van de bouw het beheer van natuurlijke hulpbronnen in steden en de leefkwaliteit van zijn bewoners? Hoe kan groen bouwen bijdragen aan de verbetering van het lokale microklimaat?

Al in de jaren twintig van de 20e eeuw publiceerde een van de beroemdste figuren in de wereldarchitectuur, Le Corbusier, de beroemde vijf punten van de moderne architectuur in het tijdschrift L'Esprit Nouveau. In lijn met zijn ontwerpfilosofie, gebaseerd op drie elementen "zon, ruimte, groen", gaf hij een duidelijke richting aan voor de moderne bouw. Hij ging uit van hypothesen die tot op de dag van vandaag het modernisme in de architectuur bepalen, namelijk het gebruik van een zuilvormige structuur die het gebouw lichtheid geeft, het gebruik van horizontale lintvensters die de natuurlijke lichtinval in de kamers vergroten, het gebruik van een vrij plan zonder de ruimte in gesloten ruimtes op te delen, het ontwerpen van vrije gevels, maar ook platte daken en hun transformatie in groene terrassen en tuinen.

De voortschrijdende verstedelijking die zich in de afgelopen decennia manifesteert door de hausse in de bouw, heeft vele negatieve gevolgen. Veel oppervlakken in de stad zijn afgedicht, waardoor de waterafvoer qua volume en snelheid enorm is toegenomen. Dit zorgt op zijn beurt voor overbelasting van het rioolstelsel en vergroot het risico op overstromingen. Tegelijkertijd neemt het grondwaterpeil constant af, waardoor het microklimaat in steden verslechtert en daarmee de leefkwaliteit van de inwoners. Een voorbeeld is de vorming van de zogenaamde stedelijke hitte-eilanden die het milieu aantasten, het stedelijk landschap verarmen en leiden tot aanzienlijke pieken in water- en energieverbruik in periodes van droogte. Verdere verstedelijking leidt tot meer bodemafdekking en zorgt voor een vicieuze cirkel van behoeften in verband met waterbeheer en bescherming tegen overstromingen. De verwachte toename van extreme weersomstandigheden, zoals langdurige droogte of hevige regenval als gevolg van de opwarming van de aarde, zullen deze problemen alleen maar verergeren. 

Terug naar de basis

Het idee van modern design met groenvoorziening is sterk zichtbaar in de commerciële bouw van de 21e eeuw, die vooral in het laatste decennium de ecologische trends heeft gevolgd. De makers ervan bepalen de klimaatvriendelijke standaarden in de industrie. Op het voetstuk van de moderne architectuur wordt naast esthetische en functionele waarden tegenwoordig ook een mens- en milieuvriendelijke omgeving geplaatst. Dankzij de ontwikkeling van steden in harmonie met de ecologie worden nieuwe soorten stadstuinen gecreëerd, nl. groene daken - ze bekronen het moderne onroerend goed, houden water vast, verbeteren het microklimaat van de omgeving, zorgen voor geluidsisolatie en worden een thuis voor bijen.

- Groene daken dragen bij aan verbetering van het lokale microklimaat, waardoor het zgn. hitte-eilandeffect vermindert. De luchttemperatuur gemeten op 2 m boven een groendak is gemiddeld ongeveer 2°C lager dan die van een traditioneel dak. In extreme gevallen kan een dak met bitumineuze dakbedekking opwarmen tot een temperatuur van 80 of zelfs 100°C, terwijl de maximale temperatuur van een groendak 25-40°C bedraagt, afhankelijk van het type. Daarom functioneren dergelijke installaties ook als thermische isolatie. Het temperatuurverschil in ruimtes met en zonder groendak kan oplopen tot 5°C. Dit vertaalt zich op zijn beurt in economische voordelen die kunnen worden omgerekend tot concrete bedragen, als gevolg van besparingen op airconditioning of verwarming. Naar schatting is dit zelfs meer dan 19% van het totale energieverbruik in het gebouw. Groene daken kunnen 15 tot 90% van het regenwater vasthouden. Daarnaast onderdrukt een substraatlaag van meer dan 20 centimeter geluid met een sterkte van 50 decibel, wat gelijk staat aan kantoorgeluid - zegt dr. inż. Marta Weber-Siwirska van de Universiteit van Biowetenschappen in Wrocław, onder meer voorzitter van de Poolse Vereniging voor "Groene Daken" en bestuurslid van WGIN (World Green Infrastructure Network).

Aan de voordelen van het ontwerpen van groene daktuinen kan ook nog de bevordering van biodiversiteit worden toegevoegd die een voorwaarde is voor het menselijk bestaan. De aanwezigheid van planten in de menselijke omgeving heeft een gunstig effect op de kwaliteit van het dagelijks leven: ze produceren zuurstof, absorberen kooldioxide en hun bladeren houden vervuilende stoffen in de vorm van stof tegen. De berekening is eenvoudig - hoe meer planten in de ruimte, hoe schoner de lucht die we inademen.

Trendsettende oplossingen

Meer dan de helft van de objecten die worden gebouwd in Centraal- en Oost-Europa en zijn bekroond met ecologische certificaten als BREEAM of LEED, bevinden zich in Polen. In veel daarvan zijn daken, terrassen en gevels gemaakt in de vorm van groene tuinen. De meeste objecten van dit type in Polen worden gebouwd met speciale aluminiumsystemen.

In Szczecin is de grootste levende muur van Polen te bewonderen. Een fragment van de gevel van het kantoorgebouw Posejdon (het eerste vrijwel energieneutrale kantoor- en dienstengebouw in Polen) werd omgevormd tot een verticale tuin van 15 meter hoog. De resulterende levende muur heeft een oppervlak van 150 m². Er zijn maar liefst 6.500 planten gepoot in de waterdichte, vlamvertragende constructie met de juiste groeiomstandigheden. Het object heeft de uitstekende beoordeling Excellent gekregen in het kader van het internationale BREEAM-certificaat en maakt kans om een de beoordeling Outstanding te krijgen tijdens de nieuwe audit die na de ingebruikname wordt uitgevoerd. Dit is een grote eer voor alle entiteiten die bij de investering betrokken zijn, vooral omdat een belangrijk deel ervan bijna 90 jaar oud is.

Het behalen van de uitstekende resultaten op het gebied van energiebeheer was ook mogelijk dankzij de thermische isolatie die is ontworpen en uitgevoerd volgens de hoogste normen. Een van de belangrijkste elementen is het aluminium gevelsysteem MB-SR50N HI+ van ALUPROF met een structureel geavanceerde thermische isolatiezone. Door het gebruik van aluminium profielen was het mogelijk om de elementen van het historische deel van het complex effectief te combineren met de bovengelegen glazen gevel. De bouw van dit object zet nieuwe maatstaven in de revitalisering van monumentale gebouwen. Het voorbeeld van Posejdon laat zien dat dit mogelijk is met respect voor de historische context en zorg voor de natuurlijke omgeving.

Een eerbetoon aan gebruikers en het milieu

Een ander voorbeeld van een modern pand waar ontwerpers groene ruimte hebben geschonken aan de gebruikers is Concordia Design in Wrocław. Het gebouw werd opgetrokken op de plaats van een woonhuis met vier verdiepingen uit 1845, het enige op het eiland Wyspa Słodowa dat het bombardement van de Tweede Wereldoorlog heeft overleefd. De beroemde Nederlandse studio MVRDV ging de uitdaging aan om het historische gebouw nieuw leven in te blazen en het te verbinden met het nieuw ontworpen deel, met respect voor de monumentenzorg en het milieu. Het belangrijkste idee van de investeerder was om het huidige, open karakter van Wyspa Słodowa te behouden en Concordia Design te bouwen in symbiose met zijn omgeving. Dit doel wordt o.a. bereikt door het gebruik van grote glasoppervlakken die de indruk wekken dat de grens tussen het interieur en de omgeving van het gebouw vervaagt. Op de bovenste, vijfde verdieping van Concordia Design Wrocław bevindt zich een open observatiedek, omgeven door een balustrade van aluminium en glas dat uitzicht biedt op het historische deel van de stad. Bovendien is hier de grootste "groene muur" van Polen geplaatst die 360 m² groot is en 10.000 planten telt. 

- Er zijn maar liefst twee groene muren in Concordia Design Wrocław. De kleinste in de coworking-ruimte en de grootste op het terras. De groene muur op het dak van het gebouw is een van de grootste in Polen en telt meer dan 10.000 planten die het hele jaar door worden onderhouden. Het is een toeristische attractie op zich geworden. Onze gasten zijn altijd vol bewondering en maken graag selfies tegen deze achtergrond die ze delen op sociale media - lacht Michał Karbowiak, communitymanager van Concordia Design Wrocław.

In het gebouw is gebruik gemaakt van moderne energiebesparende oplossingen - ledverlichting met de mogelijkheid van lichtsterkteregeling, BMS, een verwarmingssysteem dat het mogelijk maakt om het energieverbruik aan te passen aan de werkelijke vraag en aluminiumschrijnwerk dat speciaal voor dit project is ontwikkeld. De glazen wanden van het gebouw zijn gemaakt met het systeem voor halfstructurele gevels – MB-SR50N Effect van ALUPROF.

De ramen en deuren bij Concordia Design Wrocław zijn gebaseerd op het systeem MB-86SI van ALUPROF. Op de gehele gevel van het gebouw is grote beglazing aangebracht. In het project werden ze gebruikt in zowel het moderne als het gerenoveerde, historische deel van Concordia Design, waarvoor klassieke ramen met roeden werden gecreëerd. Tot de voordelen van het systeem MB-86-systeem behoren de bijzonder goede de grote thermische isolatie, maar ook de grote stevigheid van de profielen, waardoor constructies van grote afmetingen en een hoog gewicht mogelijk zijn, met behoud van de uitstekende luchtdiffusieparameters. 

Een uitgestrekte weide in het centrum van een Silezische metropool

Een van de meest interessante vormen van gebruik van groene ruimte in een openbare voorziening is te zien op het dak van het Internationale Congrescentrum (ICC) in Katowice. Het gebouw werd opgetrokken op het gerevitaliseerde terrein van de voormalige mijn "Katowice". Het staat in het hart van de nieuwe wijk van de stad, de Cultuurzone, naast de Spodek Arena, het Muzeum Śląskie en de zetel van het Nationale Symfonieorkest van de Poolse Radio (NOSPR).

De architectonische dominante van het ICC is een groen dak dat afloopt in een met gras begroeide vallei. Het algemeen herkenbare dak wordt gekenmerkt door een meervoudig gebogen geometrie en een overspanning tot 30 m. Het hele terrein kan worden gebruikt en kan zware lasten dragen. Dit was een echte ware uitdaging voor de ontwerpers en aannemers die betrokken waren bij de constructie van het gebouw. Het laagste deel van het dak, de zogenaamde vallei, loopt langs een diagonaal pad voor bewoners en toeristen, dat start op het plein voor de Spodek en loopt naar de omgeving van het NOSPR-gebouw. Er zijn hier ook uitkijkpunten van waaruit bezoekers het panorama van de hoofdstad van Opper-Silezië kunnen bewonderen.

De gevel van het ICC is bekleed met zwart strekgaas, dat beschermt tegen overmatig zonlicht en tegelijkertijd het zicht op de omgeving door de grote ruiten niet beperkt. In het object is het systeem met stijlen en dwarsbalken MB-SR50N van ALUPROF gebruikt dat de constructie van esthetische gevels met zichtbare smalle scheidingslijnen mogelijk maakt die tegelijkertijd zorgen voor een duurzame en stevige constructie. De tweede gebruikte oplossing is het raam- en deursysteem MB-70HI van ALUPROF dat een zeer goede thermische en akoestische isolatie garandeert.

Groen in steden is de toekomst van de bouw

In veel Europese steden is het verplicht om groene daken te plaatsen op nieuwe gebouwen en bij de renovatie van bestaande daken. In het tijdperk van klimaatverandering en de eisen die in veel landen worden ingevoerd, zijn groene ruimten de absolute en onvermijdelijke toekomst in de bouw.